برآورد کارایی فنی شهرداریهای ایران؛ مورد پژوهی: شهرداری‌های مراکز استان‌های کشور

انسان در همه‌ی قرون و اعصار با مشکلی به‌نام محدودیت منابع و امکانات تولید مواجه بوده، به‌گونه‌ای که با وجود توسعه روزافزون علوم و فنون هنوز هم محدود به امکانات موجود است. بنابراین سازمان‌ها و نهادهای اقتصادی می-کوشند تا با بهره‌برداری صحیح از منابع حداکثر نتیجه را از امکانات موجود به‌دست آورند و این همان تمایل برای دستیابی به کارایی بالاتر است. در این تحقیق، کارایی فنی 30 شهرداری مراکز استان‌های ایران در زمینه وظیفه عمران شهری برای سال‌های 1387- 1385 برآورد و الگوی شهرداری‌های ناکارا مشخص شده است. علاوه‌براین، می‌توان میزان افزایش در ستانده‌ی هزینه‌های عمران شهری را در شرایط ثابت بودن نهاده‌های درآمدکل، تعداد پرسنل و مساحت محدوده خدماتی محاسبه نمود. همچنین کارایی فنی شهرداری‌های مراکز استان‌ها از طریق روش ناپارامتریک تحلیل پوششی داده‌ها به‌وسیله دو مدل بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس و در دو حالت نهاده‌محور و ستانده محور برآورد می‌گردد. یافته‌های به‌دست آمده بیانگر این است که در هر سه سال، با استفاده از مدل‌های بازدهی ثابت و متغیر نسبت به مقیاس، کمتر از 50% شهرداری‌ها از لحاظ فنی کاملاً کارا بوده و می‌توانند به‌عنوان الگوی واحدهای ناکارا قرار بگیرند. همچنین بر اساس الگویی که بنکر، چارنز و کوپر برای اولین بار عرضه کرده‌اند و با توجه به حروف اول نام آنان به BCC شهرت دارد، بازدهی متغیر نسبت به مقیاس و ستانده‌محور شهرداری‌های اهواز، ایلام، تهران، شهرکرد، قزوین و یاسوج همواره کارایی صد درصد داشته و نیاز به هیچ‌گونه تغییری در میزان نهاده‌ها و ستانده خود ندارند. در مقابل شهرداری‌های اراک، اردبیل، ارومیه، بجنورد، بندرعباس، بوشهر، خرم‌آباد، رشت، زاهدان، زنجان، ساری، سنندج، شیراز، قم، کرمان، گرگان و همدان همواره ناکارا بوده و هیچ‌گاه به کارایی کامل نرسیده‌اند.